Dalam dunia perubatan moden, oximeter atau lebih dikenali sebagai pulse oximeter menjadi salah satu alat penting yang digunakan untuk memantau tahap oksigen dalam darah manusia.
Sejak pandemik COVID-19 melanda, penggunaan oximeter semakin meluas bukan hanya di hospital, tetapi juga di rumah.
Ramai kini menyedari bahawa memantau bacaan oximeter sama pentingnya seperti memeriksa tekanan darah atau suhu badan.
Namun, masih ramai yang kurang memahami apa sebenarnya bacaan oximeter, bagaimana cara menggunakannya dengan betul, serta apa maksud jika bacaan terlalu rendah atau tinggi.
Contents
Apa Itu Oximeter dan Fungsinya
Oximeter ialah alat kecil yang digunakan untuk mengukur tahap oksigen dalam darah (SpO₂) dan juga denyutan nadi (pulse rate). Ia biasanya dipasang di hujung jari, tetapi boleh juga digunakan pada cuping telinga atau jari kaki.
Prinsip kerjanya adalah mudah — alat ini menggunakan cahaya merah dan inframerah untuk mengesan jumlah oksigen yang dibawa oleh sel darah merah. Bacaan kemudian dipaparkan dalam bentuk peratusan (%), menunjukkan berapa banyak oksigen yang sedang diedarkan ke seluruh tubuh melalui darah.
Fungsi utama oximeter termasuk:
- Menilai keberkesanan sistem pernafasan dan jantung.
- Membantu doktor memantau pesakit yang mempunyai masalah paru-paru atau jantung.
- Memastikan pesakit yang menggunakan oksigen tambahan mendapat bekalan yang mencukupi.
- Digunakan oleh atlet atau individu aktif untuk mengawal kadar oksigen semasa bersenam.
Maksud Bacaan Oximeter
Apabila anda menggunakan oximeter, dua bacaan utama akan muncul di skrin:
- SpO₂ (Saturation of Peripheral Oxygen) – Menunjukkan peratusan oksigen dalam darah.
- PR (Pulse Rate) – Menunjukkan kadar denyutan jantung dalam seminit.
Berikut ialah panduan umum untuk menilai bacaan SpO₂ yang normal dan tidak normal:
| Tahap Bacaan SpO₂ | Kategori | Maksud |
|---|---|---|
| 95% – 100% | Normal | Tahap oksigen dalam darah mencukupi dan sihat. |
| 91% – 94% | Sedikit rendah | Perlu dipantau, mungkin tanda awal kekurangan oksigen. |
| 86% – 90% | Rendah | Menunjukkan masalah pernafasan, perlukan pemeriksaan doktor. |
| <85% | Bahaya | Tahap oksigen terlalu rendah, boleh menyebabkan komplikasi serius. |
Bagi denyutan nadi (PR), bacaan normal bagi orang dewasa ialah sekitar 60 – 100 denyutan per minit.
Punca Bacaan Oximeter Rendah
Apabila bacaan oximeter menunjukkan tahap oksigen di bawah normal, ia mungkin berpunca daripada beberapa faktor. Antara punca paling lazim ialah:
- Masalah Paru-Paru – Penyakit seperti asma, pneumonia, atau COPD (penyakit paru-paru obstruktif kronik) boleh menyebabkan kekurangan oksigen.
- Masalah Jantung – Jantung yang lemah tidak dapat mengepam darah kaya oksigen dengan baik ke seluruh tubuh.
- Anemia (Kekurangan Sel Darah Merah) – Badan tidak mempunyai cukup hemoglobin untuk mengangkut oksigen.
- Ketinggian Altitud – Di kawasan tinggi, oksigen di udara lebih rendah, menyebabkan bacaan SpO₂ menurun.
- Kesilapan Penggunaan Alat – Jari yang sejuk, berpeluh, atau penggunaan cat kuku boleh mengganggu ketepatan bacaan.
Cara Menggunakan Oximeter Dengan Betul
Untuk memastikan bacaan oximeter tepat dan boleh dipercayai, anda perlu mengikuti langkah penggunaan yang betul seperti berikut:
- Pastikan jari bersih dan kering. Elakkan memakai cat kuku atau aksesori yang menghalang cahaya alat.
- Hidupkan oximeter dan letakkan pada jari telunjuk atau jari tengah tangan kiri.
- Tunggu selama 10–20 saat sehingga bacaan stabil sebelum membaca keputusan.
- Elakkan banyak bergerak semasa alat digunakan kerana ia boleh mengganggu sensor bacaan.
- Catatkan bacaan SpO₂ dan nadi setiap kali pemeriksaan, terutama bagi pesakit kronik.
Jika anda mendapat bacaan yang terlalu rendah, tunggu beberapa minit dan ukur semula. Pastikan anda berada dalam keadaan tenang, tidak menggigil, dan bernafas secara normal.
Kepentingan Memantau Bacaan Oximeter
Mengetahui bacaan oximeter bukan sahaja penting untuk pesakit, tetapi juga bagi individu sihat. Ini kerana perubahan kecil dalam tahap oksigen boleh menjadi tanda awal masalah kesihatan yang lebih serius.
Antara kepentingannya termasuk:
- Mengesan masalah pernafasan awal, terutama bagi pesakit COVID-19 atau asma.
- Membantu pemulihan selepas pembedahan dengan memastikan oksigen mencukupi.
- Memantau keberkesanan rawatan oksigen atau ubat-ubatan.
- Membantu atlet menilai tahap stamina dan kecekapan paru-paru semasa latihan.
Bagi pesakit kronik seperti yang menghidap penyakit jantung, paru-paru, atau kencing manis, bacaan oximeter yang konsisten sangat penting untuk menentukan sama ada rawatan mereka berkesan atau tidak.
Tindakan Jika Bacaan Oximeter Rendah
Sekiranya bacaan SpO₂ anda berada di bawah 94%, ambil langkah berikut sebelum mendapatkan rawatan lanjut:
- Tenangkan diri dan tarik nafas dalam-dalam selama beberapa minit.
- Pastikan anda berada di tempat berventilasi baik.
- Periksa semula bacaan selepas 5–10 minit untuk memastikan ia bukan ralat alat.
- Jika bacaan masih rendah, dapatkan rawatan segera di klinik atau hospital.
Bagi pesakit yang menggunakan oksigen tambahan di rumah, pastikan silinder atau mesin oksigen berfungsi dengan baik dan aliran oksigen mencukupi.